TMS Tedavisinin Mekanizması Nedir?

Beynimiz her ne kadar durağan bir et parçası gibi görünse de aslında trilyonlarca sinir hücresinin bir o kadar bağlantılarla birbirine bağlandığı karmaşık elektriksel devreye benzer. Gerçekten de sinir hücrelerinde kullanılan bir tür elektrikten başkası değildir. Beyni ve ruhu etkileyen hastalıklar bazen bu akımlardaki karışıklıklardan dolayı olabilmektedir. Kan beyin bariyeri adı verilen ve beynin kalesi hükmünde olan bir set, beynimizi vücuda uğrayan toksinlerden korumak üzere yaratılmıştır. Bu set bozulmaya başladığında vücuda geçen modern hayatın bin bir çeşit toksini ve ağır metalleri beyni etkilemeye ve elektriksel aktivitelerde bozukluklara yol açar. Bir zamanlar EKT (Elektro-konvulzif tedavi) adı verilen “beyne verilen elektrik akımı” uygulaması ile bu elektriksel aktivite resetlenmeye çalışılmış ama ağır komplikasyonlardan dolayı çok da uygulanamamıştır.

Tarihçesi Nedir?

Transkranial (Kafatası kemiklerini geçebilen) Manyetik Stimülasyon (Uyarı); Yani kafa bölgesinde derinlere, beyne etki edebilen yüksek yoğunluklu manyetik uyarı tedavisidir. 1903 yılında keşfedilmesine rağmen daha çok tanıda sınırlı olarak kullanılmaktaydı. Tedaviye cevap vermeyen epilepsilerde kullanılan EKT (Elektro Konvulzif Tedavi), birçok hastada geri dönüşsüz defektlere yol açtığı için TMS ilk olarak bu alanda alternatif olarak görülmeye başlanmıştır. TMS asıl olarak tedavi edilemeyen hastalıklarda, manyetik uyarı ile beynin elektriksel akımını yeniden düzenleyerek (resetleyerek) etki gösteren alternatif ve yeni bir tedavidir. EKT’de olduğu gibi anestezi gerektirmez, hafıza kayıplarına yol açmaz.

Nasıl Uygulanır?

Uyarıcı bir bobin aracılığıyla elektrik akımını oldukça güçlü bir manyetik alana çeviren cihaz yardımıyla tedavi gerçekleştirilir. Uyarılar sürekli değil kesik kesik verilir. Bu uyarıların yoğunluğu ve aralarındaki mesafeler hastalığa göre ayarlanır. Cihazın uyarı veren aparatı, hastalığa göre uygun olan bölgeye uygulanır. Uyarı ile birlikte kafatasının derinliğinde elektriksel odaksal uyarı meydana gelir ve burada halka şeklinde etrafa yayılır.

Yan Etkisi Var mı, Kimlere Uygulanmaz?

Uygulama sırasında bilinç kaybı meydana gelmez, sadece bazı kimseleri rahatsız edebilecek düzeyde ses mevcuttur. Gebelikte mümkün olduğunca hamile bayanlar manyetik alanlara maruz bırakılmamalı ancak, ilaç kullanma konusunda da dezavantajlı bir dönem olduğu için yararın zarardan fazla görüldüğü durumlarda ilaç yerine TMS tercih konusu olmaktadır. TMS çocuklarda uygulanabilir, ancak tedavi dikkatli ve bilinçli olarak yapılmalıdır.

Bilimsel Literatürde Yeri Var Mı?

TMS ile alakalı hem genel hem de hastalıklara özel çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

1. Genel Çalışmalar:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17640522
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29064064
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19833552
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28431323
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26857413
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25342309 (çocuklarda)
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18056688 (çocuklarda)
   8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12350028 (çocuklarda)
   9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28443696
   10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26488353
   11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17090978
   12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10599164
2. Migren ve diğer kronik baş ağrılarında:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28028801
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29528485
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23011435
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20206580
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27246325
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30671941
3. Bağımlılıklarda:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25069523
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27442267
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29189190
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28951609
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26655188
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29849473
4. Depresyonda ve Depresif Bozukluklarda:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28306351
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28541649
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28076639 (gebelik depresyonu)
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27551033
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17573044
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27672727
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30098655
   8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25601627
   9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29621842
   10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26909825
   11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12076483
   12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26143022
   13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16683966
   14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30771754
   15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20409447
   16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16216159
   17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21474597
5. Parkinsonda:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28270631
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29195744
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25592544
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23473718
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27029444
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22980521
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21838674
6. İnme, felç (SVO) sonrası rehabilitasyonda:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27161423
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29050894
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24346787
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26299388
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22624621
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17341173
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27394378
   8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29111342
   9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28549391
   10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27113337
7. Mani ve Hipomani ve bipolar gibi kişilik bozukluklarında:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28291043
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29077135
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30098656
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21677206
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27987405
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27138833
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28291034
8. Şizofreni ve benzeri bozukluklarda:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26392626
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24317316
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25181021
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21524336
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20408989
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22563574
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17941965
   8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26289586
   9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28478887
   10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28315614
9. Otizm ve Benzeri çocukluk çağı bozukluklarında:
   1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24127165
   2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22551775
   3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26536383
   4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29236921
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28346865
   6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25626149
   7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26441685
   8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30038561
10. Yeme bozukluklarında:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30149272
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23658089
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26265452
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24323296 (obezite)
11. Ataksilerde (Denge bozuklukları):
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29940480
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27838276
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30479783
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20668494
12. Obsesif Kompulsif Bozukluklarda (Takıntı Bozukluklarında):
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28687447
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053484
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27920060
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21623668
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25150569
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21547545
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29952858
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27327557
    9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29077137
13. Multiple Sklerozda (MS, emes):
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26346791
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27801405
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25948623
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26154149
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17389310
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21286740
14. Panik atak, panik bozukluk, anksiyete durumlarında:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25230088
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29871798
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18928340
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16343310
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29737182
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24081515
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24923343
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29085773
    9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20633399
    10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19455047
    11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24278088
15. Posttravmatik Stres Bozukluğunda:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24486424
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30098656
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29883597
16. Epilepside:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12436086
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15895860
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27513825
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27254399
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28364546
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27472551
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24553462
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29073474
17. Tinnitus (Çınlamada):
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23444467
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22909265
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21975776
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22872177
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20633385
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16896970
18. Fibromiyaljide:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22631436
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23079535
19. Kronik geçmeyen ağrılarda:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23968653
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16174199
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18457536
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11284914
20. ALS ve benzeri motor nöron hastalıklarında:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25112507
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24137932
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30560220
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23264687
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25049055
21. Alzheimerde:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30539900
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28747446
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27823981
    4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24506061
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28161090
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26669743
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27443471
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24421409
22. Tiklerde:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29885862
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31034682
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23187144
23. Mal De Debarquement Sendromunda:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23202153
24. Blefarospazmda:
    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20956792